Gúspini: impari a Íride Peis, sa primmu presentada de su líbburu nostu “Unu pipiu malu e àterus contus”

Oi, Sàbudu, su 3 de Friaxu, seus in Gúspini, in is localis de su Monti de su Trigu o Magasinu de su Trigu (Monte Granatico, in italianu) poita ca s’Assótziu de is Marineris de Itàlia, setzioni de Gúspini, at cuncordau sa primmu presentada de su líbburu nostu Unu pipiu malu e àterus contus. A fai sa relata e a presentai, s’Iscritora Iride Peis, famada po is líbburus chi at iscritu asuba de Montibéciu (Boxis de fémina in su cucuru de Genna Sérapis, Sa mecanizatzioni de sa mena de Montibéciu, Montibéciu e is contus de mena, Is janas de Montibéciu e àterus), chi su Lions Club de Casteddu, chi dónnia annu arremonat unu personàgiu nodiu po ai donau valori e importu a cosas chi pertocant s’Istória e sa Cultura de sa Sardigna, s’annu passau dd’at inditada Fémina Sarda 2023.

Seus emotzionaus meda candu, a pustibràngiu, lompeus in su Magasinu de su Trigu. Tziu Antiogu, su Presidenti de s’Assótziu de is Marines, e totus is chi ndi faint parti, ant giai cuncordau sa sala, bellixedda diaderus. Est unu logu mannu meda e aintru ddoi at una ammosta de fotografias de sa bidda nosta e de unus cantu monumentus archeológicus; in prus ant aprontau un’ammosta de bistimentas, bècias e prus modernas, de sa Marina Militari.

A is cincu de merí is paesanus nostus cumentzant a arribbai, e luegus sa sala si prenit; ddoi funt puru is parentis nostus, totu sa famíllia, tzias e tzius, sorrestas e fradilis, e no ammancant unus cantu amigus. Calincunu ddu connosceus beni meda, àterus ddus seus atobiendi oi sa primmu borta. Sa prus cosa bella, a diferéntzia de is àteras diis, est ca oi s’italianu est una língua chi abarrat a foras de sa sala: oi, cun totus, fueddaus in Sardu, e si fait prexei a iscoberri ca sa língua nosta, innoi cument’e in àteras biddas, est ancora bia, e dda fueddant giai totus. Ddoi at chi narat ca su Sardu est morrendisí, e podit èssiri berus, in cancu logu; perou, po bona sorti nosta, in is biddas nostas, a sa Língua Sarda nci teneus ancora meda, e no depeus fai isfortzu perunu po dda chistionai.

Faci de is cincu, sa genti si setzit e po nosu duus, impari a Sennora Íride, est ora de nci pesai a su palcu po cumentzai. Dàriu, unu de s’Assótziu de is Marineris, at giai cullegau su portàtili a su proietori e, a palas nostas, at postu s’imàgini de sa cobertina de su líbburu e sa locandina (chi eus fatu nosu etotu). Castiaus su púbbricu, ananti de nosu, e circaus de contai cantu funt: otanta, fortzis de prus puru, funt benius a si biri. Seus emotzionaus cumenti mai si fiat sutzédiu in vida nosta.

Sennora Íride cumentzat a fai un’istérria, e a su púbbricu primedotu ddi contat de Àcua trulla, su contu chi at bintu su Primmu Prémiu in su Cuncursu de Otieri 2023, pagus mesis a oi, contu chi est acapiau a is acadessimentus de su 4 de Maju de su 1871 in su Cantieri Atzuni, candu iant pérdiu sa vida úndixi cerridoras po nexi de unu barcili de àcua chi si fiat isderrocau e ddas iat mortas a chi allupada e a chi istrecada (is prus piticas teniant dexi e úndixi annus), e a pustis sighit cun is àterus contus chi ant bintu prémius e chi nci eus postu in su líbburu, S’Antigu e S’Àteru.
E candu cumentzat a fueddai, si cumprendit poita dd’ant premiada Fémina Sarda 2023, ca chistionat in manera allirga e praxili, ma in su matessi tempus pretzisa e eleganti, cumenti isceti una fémina de cultura che Issa, grandu amantiosa de su Sardu issa puru, nci arrennescit a fai. Chene iscoviai nudda, ca ddoi at genti meda chi ancora no ddus at lígius totus, chistionat de is contus de su líbburu, donendi cunsideru a is personàgius chi dda ant tocada de prus, ca naca a issa su líbburu nostu ddi parrit fintzas psicológicu e custu est unu cumplimentu chi si fait prexei meda. Mancu a ddu narri, ca si ddu funt narendi in unus cantu, a issa puru dd’est pràxia meda Anita, sa protagonista de S’Àteru chi perou dda atobiaus – si ddu iscoviaus – fintzas in calincunu de is àterus contus, e chi po nosu est unu personàgiu de importu mannu.
Su púbbricu dda ascurtat atentu e no si perdit nimmancu unu fueddu. A dda intendi, fueddendi in manera dereta e sintzilla, e cun passioni manna, de is contus nostus, po nosu est un’emotzioni única, e si prenit su coru de sentidus bellus, e de grandu prexu.

Acabbada sa relata, si fait unas cantu preguntas: cumenti fadeus a iscriri impari (custa est una cosa chi si pregontant giai totus, ca nosu iscrieus sèmpiri in duus fintzas innoi in su blog), cumenti funt nàscius is contus, e cumenti criaus is personàgius, ca naca parrint essius dereteus de sa realidadi de dónnia dí. Nosu, candu arrespundeus, iscoviaus fintzas càncua curiosidadi asuba de is logus aundi si movint is protagonistas. E ndi essit una chistionada ispassiosa, poita ca su púbbricu fatuvatu partétzipat pregontendisí càncua cosa.

Innantis de acabbai sa presentada, Sennora Íride si pedit puru de ligi càncu arroghixeddu de is contus. Cumentzat Alex, cun su primmu capítulu de Cadenas: su púbbricu si citit deunudotu e abarrat a buca aberta ascurtendiddu, e sighi sighi, a bellu a bellu parrit chi siant totus impentzamentaus po Mundinu, su babbu e sa sorti de issus.

 

Sighit unu de is prus Amigus istimaus nostus, Gilbertu, ca ndi est beniu de Mara Arbarei po si biri, e prus regalu bellu no si ndi podiat fai, e ligit unu branu pigau de su contu Cassa manna. Acabat Sennora Íride, cun un’arrogheddu de Su muncadori.

Pustis de un’àtera pariga de preguntas, est ora de acabbai: acanta nosta, eus cuncordau unu banchitu cun is líbburus, po chini ddu bolit comporai; e tocat a narri ca sa presentata est andada beni meda diaderus, ca ddus ispaciaus totus (e mancu mali ca ndi eus portau unu bellu muntoni de cópias!). Totu is chi ddu comporant si pedint sa dédica e s’autógrafu: mancu chi siaus iscritoris famaus! Cun totus, s’arrecumandaus chi si fatzant isciri, pustis de ddu ai lígiu, ita ndi pentzant.

E a custu puntu, ita s’abarrat de narri? Torraus gràtzias a Sennora Íride, ca s’at fatu una bella relata de su líbburu e s’at bantau cun totus, e fintzas poita ca tenit sèmpiri fueddus garbosus po nosu duus; a totu s’Assótziu de is Marineris de Itàlia, setzioni de Gúspini, ca ant cuncordau sa sala e unu bellu cumbidu cun durcis e cosa de bufai, e fintzas po su bídeu e is fotografias chi s’ant fatu; a s’Assessora a sa Cultura Francesca, po s’agiudu e s’amigàntzia; e a Totus is chi funt benius, e fintzas a chi no at pótziu èssiri presenti ma, cumenti s’at narau, ddoi fiat cun su coru. Gràtzias milli bortas, e a luegus!

Translate »
error: